Ισπανική Γρίπη 1918 : Έτσι αντιμετωπίστηκε στον ελλαδικό χώρο η πανδημία

Άποψη της Αθήνας το 1918

Πηγές άρθρου :

• Εφημερίδα των συντακτών
• Αυτοδιοίκηση
• Τα Αθηναϊκά

Με «μείγμα» περιοριστικών μέτρων και ενίσχυσης των δομών Υγείας προσπάθησε, το 1918, η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου να περιορίσει τα θύματα από τη θανατηφόρα πανδημία της «ισπανικής γρίπης». Νέα νοσοκομεία, προσλήψεις, άδειες, αραίωση στρατώνων και διατίμηση προϊόντων ήταν μερικά από τα μέτρα της τότε κυβέρνησης που δεν θυμίζουν …Μητσοτάκη.

Παρότι οι πληροφορίες είναι περιορισμένες εξαιτίας της λογοκρισίας που υπήρχε λόγω της εμπόλεμης κατάστασης, στις εφημερίδες της εποχής αποτυπώνεται ότι η τότε κυβέρνηση με τα μέτρα της στόχευε στο εξής:

Να μειώσει τον αριθμό των θυμάτων, αποφεύγοντας τον συνωστισμό και ενισχύοντας τις δομές Υγείας, αλλά και να περιορίσει τις επιπτώσεις των μέτρων στην καθημαγμένη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο οικονομία, διατηρώντας όσο γίνεται περισσότερες θέσεις εργασίας.

Πάντως, αξιοσημείωτο είναι ότι τα ληφθέντα πριν από έναν αιώνα μέτρα ήταν παρόμοια με τα σημερινά. Ομως, η κυβέρνηση Βενιζέλου είχε λάβει και ορισμένα μέτρα που έλειψαν τη σημερινή εποχή, όπως είναι:

• Η πύκνωση των δρομολογίων στον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο Αθηνών-Πειραιώς

• Η αναδιάρθρωση των γραμμών του τραμ για την αποφυγή συνωστισμού

• Η απαγόρευση να γίνουν μειώσεις μισθών στα εργοστάσια, όπου εφαρμόστηκε εκ περιτροπής εργασία.

Τι συνέβη όταν οι μαθητές επέστρεψαν στα σχολεία εν μέσω πανδημίας το 1918

Και πώς μπορεί να αποτελέσει οδηγό σήμερα, ενόψει των κρίσιμων αποφάσεων για τη νέα σχολική χρονιά.

Αναδημοσίευση από Huffingtonpost

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που οι ηγέτες δυσκολεύονται να αποφασίσουν εάν τα σχολεία θα παραμείνουν ανοιχτά εν μέσω πανδημίας.

Κατά τη διάρκεια της ισπανικής γρίπης το 1918, παρόλο που ο κόσμος ήταν πολύ διαφορετικός, η συζήτηση ήταν εξίσου έντονη.

Εκείνη η πανδημία σκότωσε περίπου 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως,  σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ .

Ενώ η συντριπτική πλειονότητα των πόλεων στις ΗΠΑ έκλεισαν τα σχολεία τους, τρεις επέλεξαν να τα διατηρήσουν ανοιχτά – η Νέα Υόρκη, το Σικάγο και το Νιου Χέβεν, σύμφωνα με τους ιστορικούς.

Οι αποφάσεις των αξιωματούχων σε αυτές τις πόλεις βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στην υπόθεση των υπαλλήλων δημόσιας υγείας ότι οι μαθητές ήταν ασφαλέστεροι στο σχολείο. Τότε εξάλλου, ήταν στο απόγειό της η λεγόμενη Προοδευτική Εποχή, με έμφαση στην υγιεινή στα σχολεία και περισσότερες νοσοκόμες για κάθε μαθητή από ό,τι τώρα.

Ισπανική Γρίπη : Εκατό χρόνια πριν το 1918 στις ΗΠΑ, οι άνθρωποι «τα έβαζαν» πάλι με τις μάσκες τους

Αρχική πηγή άρθρου New York Times μέσω In.gr

Εργαζόμενοι σε κέντρο πληροφοριών στο Σαν Φρανσίσκο του 1918

«Φίμωτρα», «ασπίδες μικροβίων», «παγίδες βρωμιάς»: εκατό χρόνια πριν, οι άνθρωποι τα έβαζαν και πάλι με τις μάσκες τους. Θεωρούσαν ότι κάνουν τους ανθρώπους να μοιάζουν με γουρούνια. Άνοιγαν τρύπες για να μπορούν να καπνίζουν τα πούρα τους. Τις φορούσαν – κοροϊδευτικά – στους σκύλους τους. Και, καμιά φορά, τις χρησιμοποιούσαν για να ληστεύουν τράπεζες.

Πάνω από έναν αιώνα πριν, όταν η πανδημία της γρίπης του 1918 μάστιζε τις ΗΠΑ, μάσκες από γάζα και τουλπάνι έγιναν – κυριολεκτικά – το πρόσωπο της μάχης με τον ιό. Όμως, όπως και τώρα, οι μάσκες έγιναν και αντικείμενο πολιτικού διχασμού. Τότε, όπως και τώρα, οι υγειονομικές αρχές παρότρυναν τους πολίτες να τις χρησιμοποιούν για να αποτρέψουν την εξάπλωση του ιού. Και τότε, όπως και τώρα, ορισμένοι αντιστάθηκαν.

Το 1918 και το 1919, με τα μπαρ, τα σαλούν, τα εστιατόρια, τα θέατρα και τα σχολεία να κλείνουν, οι μάσκες μετατράπηκαν σε αποδιοπομπαίο τράγο, σε σύμβολο της κυβερνητικής παρεμβατικότητας, προκαλώντας διαδηλώσεις, συλλογές υπογραφών και συναθροίσεις αντίστασης. Ταυτόχρονα, χιλιάδες Αμερικανοί πέθαιναν από μια φονική πανδημία.

1918: Οι λοιμώξεις εξαπλώνονται

Οι πρώτες λοιμώξεις εντοπίστηκαν το Μάρτιο, σε μια στρατιωτική βάση του Κάνσας, όπου 100 στρατιώτες κόλλησαν τον ιό. Σε μια βδομάδα, ο αριθμός των κρουσμάτων πενταπλασιάστηκε. Σύντομα, η ασθένεια έσφιγγε στον κλοιό της όλη τη χώρα, οδηγώντας ορισμένες πόλεις στην επιβολή καραντίνας και χρήσης μάσκας για τον περιορισμό της.

Μέχρι το φθινόπωρο, επτά πόλεις σε όλη τη χώρα είχαν θέσει σε ισχύ νόμους υποχρεωτικής χρήσης μάσκας, εξηγεί στους New York Times ο Δρ. Χάουαρντ Μάρκελ, ιστορικός επιδημιών και συγγραφέας του βιβλίου «Quarantine!»

Η οργανωμένη αντίσταση στη χρήση μάσκας δεν ήταν συνηθισμένη, όπως λέει, όμως συνέβαινε. Η πόλη με τους αυστηρότερους κανόνες ασφαλείας ήταν το Σαν Φρανσίσκο, όπου είχαν σημειωθεί 7.000 από τα μέχρι τότε πάνω από 60.000 κρούσματα σε όλες τις ΗΠΑ. Σύντομα έγινε γνωστό ως «η πόλη των μασκοφόρων».

Μάλιστα, οι μάσκες που είχαν καταστεί υποχρεωτικές από τις 22 Οκτωβρίου, κάνοντας την την πρώτη αμερικάνικη πόλη που θέσπισε τέτοιο μέτρο, έπρεπε να αποτελούνται τουλάχιστον από τέσσερις στρώσεις.

Πρόβλεψη του 2008 για πανδημία από τον δρα Γκρέγκερ

Το βίντεο αυτό αποτελεί απόσπασμα από ομιλία του δρος Μάικλ Γκρέγκερ με τίτλο «Πανδημίες: Ιστορία και Πρόληψη», που έδωσε το 2008, όταν ήταν διευθυντής Δημόσιας Υγείας και Κτηνοτροφίας στο Humane Society των ΗΠΑ.

Ο δρ Γκρέγκερ – όπως και άλλοι γιατροί και επαγγελματίες στον χώρο της δημόσιας υγείας – είχε σε μεγάλο βαθμό προβλέψει, ήδη από τότε, ότι θα έρθει μια πανδημία γρίπης, λόγω κάποιων συγκεκριμένων πρακτικών μας, τις οποίες και αναλύει διεξοδικά.

Το σενάριο που προείδε αν δεν αλλάξουν οι πρακτικές αυτές είναι χειρότερο από αυτό του COVID-19. Άρα, θεωρούμε ότι έχει μεγάλη σημασία να ακούσουμε πώς μπορούμε να προλάβουμε ως κοινωνία τα χειρότερα. Ας σημειώσουμε πως και ο περίφημος ιολόγος Ρόμπερτ Γουέμπστερ ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή του πως ο COVID-19 δεν είναι «ο μεγάλος ιός που περιμένουμε»

 

 

Ιστορία των πανδημιών με επιστημονικά δεδομένα

Το άρθρο αυτό ξεκίνησα να το δουλεύω πριν δύο εβδομάδες και είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας που επειδή άπτεται της ιατρικής επιστήμης, μου επιτρέπει να αξιοποιήσω και αυτή μου την ιδιότητα (οδοντίατρος εξωτερικού), πέραν εκείνης του ιστολόγου-γραφιά.

Θα ξεκινήσω με λίγους ορισμούς :

• Μικροργανισμοί/Μικρόβια : τέσσερις βασικές κατηγορίες Βακτήρια, Μύκητες, Παράσιτα, Ιοί (οι τελευταίοι μπαινοβγαίνουν στην κατηγορία αυτή γιατί δεν αποτελούν αυτοτελείς «ζωντανούς» οργανισμούς)
• Λοίμωξη : η παρουσία μικροβίων σε ένα σημείο του οργανισμού όπου φυσιολογικά δεν υπάρχουν και άμεσα ή έμμεσα, μέσω της τοξικότητάς τους, προκαλούν αντίδραση φλεγμονής που συνοδεύεται και από την εκάστοτε κλινική εικόνα
• Μόλυνση : η παρουσία μικροβίων εκεί που φυσιολογικά δεν υπάρχουν χωρίς να προκαλούν φλεγμονή.
• Φλεγμονή : σύνολο των τοπικών και συστηματικών μηχανισμών που ενεργοποιεί ο οργανισμός αντιδραστικά μετά από την επίδραση σε αυτόν διαφόρων βλαπτικών παραγόντων. Οι φλεγμονές διακρίνονται σε οξείες (διάρκειας λίγων ημερών), υποξείες (μεταβατικό στάδιο) και σε χρόνιες (μεγαλύτερης διάρκειας).
• Επιδημία : η έξαρση μιας ασθένειας που εμφανίζεται σε έναν ανθρώπινο πληθυσμό μια δεδομένη χρονική περίοδο, σε βαθμό μη αναμενόμενο
• Πανδημία : μία επιδημία λοιμωδών ασθενειών που εξαπλώνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς σε μια μεγάλη περιοχή και απειλεί το σύνολο του πληθυσμού.
• Επιστήμη : σύστημα απόκτησης γνώσης με βάση την επιστημονική μεθοδολογία που βασίζεται στην επιστημονική έρευνα, καθώς και στην οργάνωση και ταξινόμηση της αποκτώμενης με αυτόν τον τρόπο γνώσης.

Ακολουθούν μια σειρά ιστορικών δεδομένων χρήσιμων για την ανάλυση της εκάστοτε πανδημίας που έπεται :

1. Η ανάπτυξη της δυτικής ιατρικής όπως την γνωρίζουμε σήμερα ήταν μια διαδικασία που ξεκίνησε δειλά-δειλά με τον Διαφωτισμό στην Ευρώπη. Για όλες τις αναφορές συνεπώς πριν το 1800, έχετε στο νου σας ότι έννοιες όπως επιδημιολογία, μικροβιολογία ή ακόμα ακόμα και πιο απλά ιατρική δεν υπήρχαν.
2. Με βάση τον ορισμό της επιστήμης που δόθηκε παραπάνω, πειραματικά δεδομένα (δηλαδή μετρήσεις) συν μοντέλα επεξεργασίας των μετρήσεων στη βάση των φυσικών νόμων για την εξαγωγή συμπερασμάτων, όπως είναι αντιληπτό δεν εφαρμοζόταν πριν το 1800. Όλοι οι αριθμοί συνεπώς που αναφέρονται είναι groso mondo βασισμένοι σε διάφορες πηγές της εποχής και όχι σε επιστημονική έρευνα (εδώ χρησιμοποίησα τα νούμερα από το γράφημα στο κέντρο του άρθρου από το Johns Hopkins Resource Center)
3. Μεταδοτικές ασθένειες υπήρχαν από τα αρχαία χρόνια και συνήθως η ίδια η ασθένεια και η εξάπλωσή της αποδιδόταν σε θεία βούληση… Η δραματική αύξηση της εξάπλωσης τους ξεκίνησε με την εγκατάσταση του αγροτικού τρόπου ζωής από πλευράς ανθρώπου.
4. Η ανάγκη παραγωγής και μετέπειτα πώλησης των αγαθών μέσω του εμπορίου, οδήγησε σε αύξηση της αλληλεπίδρασης τόσο μεταξύ των ανθρώπινων πληθυσμών όσο και ανάμεσα σε ανθρώπινους πληθυσμούς και άλλα ζώα ή άλλα/νέα οικοσυστήματα, άγνωστα μέχρι πρότινος.
5. Η τακτική της «καραντίνας» εφαρμόστηκε πρώτη φορά τον 14ο αιώνα μ.χ. ως τακτική προστασίας των παραλιακών πόλεων (πόλεων-κάστρων) από μολυσματικές ασθένειες. Η ίδια η λέξη είναι ιταλικής προέλευσης (quaranta giorni που σημαίνει 40 μέρες), διότι για 40 μέρες έπρεπε στο λιμάνι της Βενετίας να αγκυροβολήσουν καράβια με ύποπτο περιεχόμενο.