Απομεινάρια του ελληνικού παρελθόντος – Εικόνα από το μέλλον

Η αθηναϊκη εξεγερση του Δεκεμβρη 2008 συνεβει πριν απο δυο χρονια αλλα η επιδραση της ειναι ακομη αισθητη παντου. Το ελληνικο αναρχικο κινημα, μια απο τις βασικοτερες δυναμεις πισω απο αυτα τα γεγονοτα συνεχίζει να διαδραματιζει κεντρικο ρολο στην χωρα, η οποια εχει εκτοτε αντιμετωπισει μια κατασταση οριακης χρεοκοπιας, την επιβολη μετρων λιτοτητας απο το IMF, και τρεις νεκρους τραπεζικους υπαλληλους.

Το φάσμα των διαφορετικων ομαδων και ατομων στην ελλαδα που προσδιοριζονται ως αναρχικοι, ελευθεριακοί ή αντιεξουσιαστες, ισως να ειναι μεγαλυτερο σε αριθμους και πολιτικη απηχηση απο τα αντίστοιχα άλλων ευρωπαϊκων χωρων, με τις διαδηλωσεις των αναρχικων να ελκουν χιλιαδες και μερικες φορές δεκαδες χιλιαδων διαδηλωτων στα μπλοκ τους.

Ειναι ομως ενα μικρο μονο μερος των οργανωμενων εργαζομένων, συμπεριλαμβανομενων και των συνδικατων που συγκροτουν την αριστερα στην ελλαδα γενικότερα. Οι αναρχικοι δεν ηταν οι μονοι που συμμετειχαν στα γεγονοτα του Δεκεμβρη του 2008 ωστοσο: στους δρόμους βρεθηκαν μαθητες σχολειων, υπερασπιστες των δικαιωματων των μεταναστων, αριστεριστές ακτιβιστές, οπως τα μελη της KOE, και συνδικαλιστες, οπως εκεινοι του ΠAME, φοιτητες και χιλιαδες ανένταχτα ατομα.

Παράλληλα, το αναρχικό κίνημα διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας εδώ και δεκαετίες. Με βασική συμβολή στα γεγονοτα του Δεκεμβρη του 2008, εχει διευρυνει την αντίσταση στις πολιτικές εξελιξεις εκτοτε. Ο διευρυμενος ρολος του στο εσωτερικο της πολιτικης κουλτουρας της ελλαδας, ίσως να βρισκει την αντιθεση του στην ιστορια των εξωτερικων επεμβασεων που εχει αντιμετωπισει η χωρα, καθώς και στην αντισταση στις ανεπαρκειες του ελληνικου κρατους και των θεσμων του. Ωστοσο αναλυεται με αυξανόμενο ενδιαφερον απο παρατηρητες σε ολον τον κοσμο ως ενα φαινομενο που αναδεικνυει την παραδειγματική δυναμική της συγκεκριμενης ιστορικης στιγμης που βιωνουμε, προσφεροντας κατα συνέπεια πολιτικα συμπερασματα, και συχνα πυκνα εμπνευση, σε φιλους και συντροφους παντου.

O ελληνικός αναρχισμός

Η Ελλάδα μοιραζεται με πολλες αλλες ευρωπαϊκες χωρες μια κληρονομια αναρχοσυνδικαλιστικων οργανωτικών προσπαθειων και αναρχικης αγκιτατσιας απο τον δεκατο ενατο αιωνα ηδη και τον εικοστο. Η κληρονομιά αυτη διακοπηκε ωστοσο απο τα μαυρα χρονια της δικτατοριας του Μεταξα (1936-1941), την κατοχή απο τους ναζι (1941-1944), και τον εμφυλιο πολεμο (1944-1949). Ομως αντι της συνεχειας των παλιότερων θεωρητικων παραδοσεων, το συγχρονο ελληνικο αναρχικο κινημα αναπτυχθηκε υπο την επιρροή των καταστασιακων καθως και των ελευθεριακων θεσεων που εφτασαν στην χωρα απο ελληνες σπουδαστές στην γαλλια μετα το 1968. Ενα απο τα ιδρυτικα γεγονοτα του δε ηταν η εξεγερση εναντια στην τυραννία της στρατιωτικης χουντας το 1973, και πιο συγκεκριμενα η καταληψη του πολυτεχνειου της Αθήνας, η οποια τσακιστηκε απο τα τανκ της χουντας που στο περασμα τους αφησαν πισω τους τουλαχιστον 23 νεκρούς διαδηλωτες στις 17 Νοεμβριου του 1973. Αν και η συμβολη των αναρχικων στα εν λογω γεγονοτα ήταν μαλλον μικροτερη σε αριθμους, ηταν συμβολικα σημαντικη, μιας και εκεινοι, για πρωτη φορα μετα τον δεύτερο παγκοσμιο πολεμο, δηλωσαν την παρουσια και την ταυτοτητα τους, ζητωντας οχι μονο το τελος του στρατιωτικού καθεστωτος, αλλα και την αντιθεση τους στον καπιταλισμο και την διακυβερνηση ως εχει, προκαλώντας και καποιες αντιπαραθεσεις με την καθεστωτικη αριστερα.

Εκτοτε, οι αναρχικοι αποτελουν σημαντικο παραγοντα στις ζυμωσεις που συμβαινουν στο εσωτερικο της ελληνικης κοινωνιας. Η παρουσια τους ωστοσο αποτελει αποδειξη οτι ακομα και μετα τον τυπικο τερματισμο της στρατιωτικης χουντας και την μεταβαση στην δημοκρατια, το ελληνικο κρατος, οι θεσμοι του και η βια του, δεν εχουν αλλαξει και πολυ απο το παρελθον. Στο περασμα των χρονων, επαναλαμβανομενες περιστασεις εξεγερσεων εναντια σε αστυνομικες δολοφονιες απεδειξαν οτι δεν ηταν οι μονοι που αμφισβητησαν ή και πραγματι αρνηθηκαν την νομιμοτητα των κρατικων δολοφονιων: το 1980, δυο μελη αριστερων οργανωσεων δολοφονηθηκαν κατα την διαρκεια συγκρουσεων για την επετειο των γεγονοτων της 17ης Νοεμβριου. Το 1985, ενας αστυνομικος δολοφονησε τον Μιχαλη Καλτεζα, εναν δεκαπενταχρονο μαθητη, πυροδοτωντας ενα ακομη κυμα διαμαρτυριων συγκρουσεων και καταληψεων. Το 1990 ενα ακομη κυμα διαχυθηκε μετα την αθωωση του αστυνομικου που δολοφονησε τον Καλτεζα. Ενω το 1995 το πολυτεχνειο στην αθηνα καταληφθηκε και παλι απο τους αναρχικους, την φορα αυτη σε αλληλεγγυη προς τους εξεγερμενους κρατουμενους της φυλακης του κορυδαλλου. Θεμα συζητησεων παραμενει ωστοσο τογεγονος οτι οι περιοδικες μαζικες διαδηλωσεις στους δρομους και οι βιαιες συγκρουσεις με την αστυνομια, αναβιωνουν και επαναλαμβανουν (μεχρι και σημερα) την αρχικη εξεγερση του 1973, δημιουργωντας καθε φορα μια ακομη γενια ριζοσπαστικοποιημενων αγωνιστων.

Ωστόσο, θα συνιστουσε μονόπλευρη εκτιμηση η μειωση του αναρχικου κινηματος σε μια ιστορικη συνεχεια γεγονότων, και θα αγνοουσε οσα συμβαινουν στα χρονια μεταξυ των εντονων συγκρουσεων με την αστυνομία στους δρομους: τις καταληψεις, τα στεκια, την αντισταση εναντια στα εκσυγχρονιστικα εργα των ολυμπιακών του 2004, καθως και τον εγκλεισμο στην φυλακη δεκαδων αγωνιστων, αλλα και των εκστρατειών αλληλεγγυης προς αυτους, με μια λεξη, την καθημερινη ζωη ενος κοινωνικου κινηματος που προηγείται και επεται της εξεγερσης που φτανει στις τηλεοπτικες ειδησεις, χωρις το οποιο ομως αυτη θα παρέμενε δυσνοητη και ελλειπης συναφειας. Αυτη ειναι σιγουρα και η περιπτωση των γεγονοτων του Δεκέμβρη του 2008.

Δεκεμβριος 2008

Στις 6 Δεκεμβριου του 2008, ο ειδικος φρουρος Επαμεινωνδας Κορκονεας πυροβολησε και δολοφονησε τον δεκαπενταχρονο Αλεξανδρο Γρηγοροπουλο στην γειτονια των εξαρχειων της αθηνας. Αμεσως μολις διαδοθηκε το νεο της δολοφονιας του Αλεξανδρου ξεσπασαν διαδηλωσεις, διαμαρτυριες και επιθεσεις σε αστυνομικα τμηματα, ενω οι βανδαλισμοι και οι λεηλασιες στην αθηνα και σε αρκετες αλλες πολεις της ελλαδας δεν σταματησαν παρα δυο περιπου εβδομαδες αργοτερα. Μολαταυτα, τι συνεβει ακριβως κατα την διαρκεια των δυο εκεινων εβδομαδων; ηταν εξεγερση; ξεσηκωμος; ανταρσια; ενα γεγονος συγκρισιμο με τον μαη του 1968;

Οι διαφωνίες για το νοημα των δυο εβδομαδων του Δεκεμβρη του 2008 δεν εχουν τελειωμο. Η κυβερνηση προσπάθησε να μειωσει την σημασια των γεγονοτων, περιγραφοντας τα ως πραξεις παραλογης βιας, στερούμενα οποιουδηποτε πολιτικου νοηματος. Παρομοια, τα οπτικα μεσα υιοθετησαν ενα ειδος αυτολογοκρισίας, ειδικα μετα την διαπιστωση οτι οι εικονες νεων που εκαιγαν υποκαταστηματα τραπεζων και καταστήματα, ενεπνεαν και αλλους νεους να κανουν το ιδιο. Ενω πολλες ηταν οι αναφορες που κατηγοριοποίησαν επιμονα τα γεγονοτα οχι μονο ως εξεγερσιακα, αλλα ως μια χουλιγκανιστικη εκρηξη οργής και βιας εναντια στην υπαρχουσα ταξη πραγματων. Οι περιγραφες αυτες αποκρυπτουν μια άλλη εξίσου σημαντικη πτυχη των ιδιων γεγονοτων ομως, δηλαδη την συλλογικη αυτοοργανωση της διαμαρτυρίας, τις καταληψεις, τις συζητησεις και τις ανοικτες συνελευσεις. Με δεδομενα σαν και αυτα, ο Μαης του 1968 θα μπορουσε να περιγραφει ως ενα ‘απλο μπαχαλο’.

Ενα απο τα αξιοσημείωτα στοιχεια, σε πολλες απο τις περιγραφες των αυτοπτων μαρτυρων των γεγονοτων της εξέγερσης του Δεκεμβρη του 2008, εγκειται στο οτι τα γεγονοτα καθαυτα ξεπερασαν τις προσπαθειες περιορισμού του νοηματος τους ή και της σημασιας τους σε καποιο ευκολο συνθημα ή νεολογισμο. Οι μαρτυρίες αυτες εκφραζουν την μετασχηματιστικη δυναμη των γεγονοτων, ειδικοτερα δε τον τροπο με τον οποίο κατεστησαν σαφες στους παντες οτι οσα εδειχναν αδυνατα μεχρι προσφατα αξαφνα γίνονταν πραγματικότητα. «Τωρα ειναι ο καιρος… Τωρα, που τα παντα εχουν αλλαξει’. Εκει οπου μεχρι πρόσφατα αφηρημενοι κανονες ή ατυπες ιεραρχιες καθοριζαν τα γεγονοτα, οι ανθρωποι αισθανθηκαν οτι μπορούν να συμβαλλουν στην αλλαγη, ή συμφωνα με τα λεγομενα ενος ακτιβιστη: ‘εχουμε παρει τις ζωες μας στα χέρια μας’. Ενω καποιος αλλος νεος εξηγησε το νοημα της διαμαρτυριας ως μια απλη δηλωση ‘οτι είμαστε και εμεις εδω’, με το ‘εμεις’ να αναφερεται σε ολους οσους παραμενουν, κατω απο ‘normal’ συνθήκες, αφωνοι.

Συζητήσιμα επίσης, το αναρχικο κινημα (σε καμια περιπτωση η μοναδικη δυναμη πισω απο τα γεγονοτα του Δεκέμβρη) θα μπορουσε να ειδωθει ως ο βασικος παραγοντας, καθως και εκεινη η κοινωνικη ομαδα που χάρισε τα προταγματα του σε αυτα, ακριβως επειδη το μηνυμα τους ηταν πως κανεις δεν μπορουσε να αναλάβει εναν τετοιο ρολο και να μιλησει εκ μερους των αλλων. Το γεγονος στην ολοτητα του ηταν μια ‘εξέγερση πολλων κεντρων’, χωρις πρωτοποριες και ηγετες, αλλα με πολλες και διαφορετικες ομαδες που συμμετείχαν στα διαφορα εγχειρηματα των ημερων εκεινων. Οι ιδιοι οι αναρχικοι δε ξαφνιαστηκαν, ή και έμειναν αποσβολωμενοι σε πολλες περιπτωσεις, απο την ορμη των γεγονοτων, αλλα με την συμβολη τους στην δημιουργία των υποδομων ή την προετοιμασια των συγκρουσιακων προϋποθεσων, αντι της καθοδήγησης των συγκρουσεων, τις μετετρεψαν σε μια συνολικη εξεγερση εναντια στο συστημα: ξαφνικα οι νέοι μπορουσαν να σπασουν μια βιτρινα διακυρησσοντας οτι η πραξη αυτη αποτελει εμπρακτη κριτικη ενάντια στον καταναλωτισμο, τις επισφαλεις, κακοπληρωμενες εργασιες, ή την ελλειψη ευκαιριων.

Έτσι, μια συγκρουση πυροδοτημενη απο την αστυνομικη κτηνωδια εξελιχθηκε σε εξεγερση εναντια στην αστυνομία γενικοτερα, τις επισφαλεις και εκμεταλλευτικες εργασιακες συνθηκες, και την διακυβέρνηση γενικά.

H πρόκληση για το μελλον

Αναμφισβήτητα, ο Δεκεμβρης του 2008 προσεφερε στο αναρχικο κινημα, τοσο στο εσωτερικο της χωρας όσο και στο εξωτερικο, μια αναγνωριση που δεν ειχε ως τοτε. Ομως με αυτην ερχονται ενδεχομενως και οι αυξημένες προσδοκιες για οσα μπορει να καταφερει στην πραγματικοτα, προσδοκιες ωστοσο που μπορει να απογοητευτούν αν δεν δωθει προσοχη. Εντουτοις η δυναμη του πηγαζει ακριβως απο το γεγονος οτι ειναι συνειδητοποιημένο, και βασιζεται στο οτι δεν προκειται ακομη για ενα συγκροτημενο κινημα, ενα ολοκληρωμένο ’προϊον’, αλλα μια ανοικτη προκληση για το μελλον, ενα διαρκες αλμα πιστης, με εμπιστοσύνη στην δικη του ευφερετικοτητα, δημιουργικοτητα και δυναμη.

Όμως απο τον Δεκέμβρη του 2008 και μετα το ελληνικο αναρχικο κινημα εχει χασει μεγαλο μερος της δυναμικής που κατακτηθηκε μετα απο δυο εβδομαδες ανοικτων αντιπαραθεσεων με το κρατος: καποιοι απο τους αγωνιστές του ενωθηκαν σε ομαδες του ενοπλου ανταρτικου, οπως η ‘Σεχτα Επαναστατων’, υιοθετώντας το επιχειρημα – που εχει ηδη αποτυχει κατα την διαρκεια της δεκαετιας του 1970 αλλου – οτι τα τρομοκρατικά μεσα μπορουν να επιταχυνουν τα γεγονοτα προς την κατευθυνση της πολυαναμενομενης ανατροπής του συστηματος.

Η απογοήτευση έχει επισης θολωσει τις προωρες προσδοκιες για μια αναρχικα εμπνευσμενη επανασταση που θα ακολουθούσε συντομα μετα την αφιξη των εκπροσωπων του IMF και την επιβολη ριζικων μετρων περικοπής των κρατικων δαπανων. Το μεγαλυτερο μερος του κινηματος παρ’ ολα αυτα ζει στις καταληψεις, στους χώρους πειραματισμου και αυτοοργανωσης με αλλες ομαδες, δηλαδη με την καλλιεργεια τις λιγοτερο θορυβώδους κοιλαδας του αναρχικου ακτιβισμου μετα την εξεγερτικη κορυφωση. Ομως ακομη περισσοτερο, τα γεγονότα στην ελλαδα, καθως και οι δρασεις των αναρχικων εκει, αναλυονται σε ολη την ευρωπη και αλλού με ενθουσιασμο, ή φοβο, αναλογως των συμπαθειων των αναλυτων, και ειτε ερμηνευονται ως απομεινάρια μιας εποχης προ πολλου περασμενης, ή ως προπομποι οσων δεν εχουν ακομη ελθει.

Δεδομένου οτι η ελλαδα, η οικονομικη και η πολιτικη της αναπτυσσονται μεσα απο συνθηκες διαρκους κρίσης, ειναι πολυ πιθανο οτι η παρουσια των αναρχικων στην χωρα να αυξηθει, οχι να μειωθει. Ενώ κρίνοντας απο την προσφατη ιστορια τους, η παρουσια αυτη θα λαβει νεες μορφες, επινοωντας νεες εκφράσεις, αντι της επαναληψης των ιδιων συνθηματων και τακτικων.

Το γεγονός και μονο οτι τιθεται το ερωτημα σχετικα με το ‘ποια θα ειναι η εξελιξη του ελληνικου αναρχισμού;’ αναγνωριζει το αξιοθαυμαστο του κινηματος που συνιστα ο ελληνικος αναρχισμος. Εκπροσωπεί μια αυθεντικη κοινωνικη δυναμη, οχι μια υπο –, ή περιθωριακη, κουλτουρα, οπως συμβαίνει συχνά με τον αναρχισμο σε αλλες χωρες της ευρωπης. Ενω το ιδιο το κινημα εμφανιζεται μαχητικοτερο, πρόθυμο να συγκρουστει με την αστυνομια και να καταφυγει στην βια (ή την ‘αντιβια’, οπως θα το εθεταν οι ίδιοι οι ακτιβιστες), συχνοτερα απο τους αναρχικους σε αλλες χωρες. Εξισου σημαντικα ωστοσο, προκειται για ένα κινημα που βρισκεται σε επαφη και επικοινωνια με την κοινωνια, συμμετεχοντας σε οργανωσεις γειτονιάς, συμμαχωντας με κατοικους, φοιτητες ή μεταναστες, αντιστεκομενο στην ερημοποιηση των αστικών κεντρων με αμεσες δρασεις που σκοπευουν στην δημιουργια νεων παρκων, πειραματιζομενο με την αυτό-οργάνωση, μεχρι και την εναρξη αναρχικων επαγγελματικων εγχειρηματων.

Μετά τον Δεκεμβρη του 2008, μια νεα γενια νεων εχει υποστηριξει ενα κυμα αυτοοργανωμενων καταλήψεων και κοινοτικων δραστηριοτητων, για παραδειγμα, καταλαμβανοντας επιχειρησεις που βρέθηκαν στα προθυρα της χρεοκοπιας. Ενω αλλοι εχουν δημιουργησει ή συμμετεχουν σε ενοπλες ομάδες όπως η ‘Συνομωσια των Πυρηνων της Φωτιας’, ή η ‘Σεχτα Επαναστατων’. Με την τελευταια να παρακινειται από ο,τι φαινεται, απο την αρνηση της να επιστρεψει στην κανονικοτητα των καθημερινων ρυθμων μετα την έκρηξη του Δεκεμβρη του 2008, επιλεγοντας αντιθετα την ‘αναβαθμιση’ του επιπεδου της βιας απο τις μαζικές διαδηλώσεις στους δρομους σε μια μικρη avant-garde ομαδα ανταρτικου πολης. Μετα την εκτελεση του Σωκράτη Γκιολια, ενος δημοσιογραφου σε εναν δρομο της αθηνας στις 19 Ιουλιου του 2010, δηλωσαν: “ Προτείνουμε την ολοκληρωτικη ισοπεδωση και καταστροφη των σχεσεων εξουσιας και του κυριαρχου πολιτισμού. Μονο πανω απο τα ερειπια και τα συντριμμια των συγχρονων αστικων κεντρων θα ανθησει ο νέος τροπος ζωης. Οι ανταρτικες ομαδες δεν ειναι παρα μια μικρη προγευση αυτου του μελλοντος. Αλλα, όπως ειπαμε και σε προηγουμενα κειμενα, ακομη και αν αυτο το μελλον δεν ελθει, θα το εχουμε γευτει, ζώντας το με τον δικο μας ανορθοδοξο τροπο σημερα. Και η περιπετεια αυτη, το ταξιδι προς την απελευθέρωση αξιζει καθε του λεπτο…”

Οι περισσότεροι ελληνες αναρχικοι μαλλον θα διαφωνουσαν με την ιδεα μιας ‘προγευσης του μελλοντος’ που θα συμπεριλάμβανε τον θανατο ενος δημοσιογραφου κιτρινης φυλλαδας, ενω ομαδες οπως η ‘Σεκτα Επαναστατών’ αντιμετωπιστηκαν απο το αναρχικο κινημα με κριτικη και αποστασιοποιητικα σχολια.

Μια στιγμή εντονου σοκ ακολουθησε τον θανατο τριων τραπεζουπαλληλων τον μαιο του 2010, μετα απο μια φωτιά που ξεκινησε απο κοκταϊηλ μολοτωφ που ριχτηκαν απο υποτιθεμενους αναρχικους κατα την διαρκεια διαδήλωσης γενικης απεργιας. Η δριμυτερη πιθανη αυτοκριτικη προηλθε απο τους αναρχικους που ξεσηκώθηκαν απο την ελλειψη αντιδρασης για τους θανατους μεταξυ των κυκλων τους παντως.

Κάποιοι αναρχικοι εχουν εκτοτε ενωθει με κατοίκους στην καταληψη, κατασκευη και διαχειριση ενος αυτοοργανωμενου παρκου στα Εξάρχεια της Αθήνας, μετατρεποντας μια αχρησιμοποιητη εκταση στο κέντρο της πολης σε παρκο που δημιουργησαν, διαχειριστηκαν και χαιρονται οι κατοικοι της περιοχης και οι ακτιβιστές που δρουν εκει. Μετα απο μια σειρα γεγονοτων εμβληματικων για την συγχρονη ελλαδα, οι αναρχικοί έχουν δημιουργησει εναν δημοσιο χωρο τον οποιο διαχειριζονται χειραφετημενα οι θαμωνες του, εφαρμόζοντας κατα γραμμα αρχες καπιταλιστικου αστικου σχεδιασμου του 21ου αιωνα. Εργα οπως αυτο αναδεικνύουν μια οξυμωρη συνθεση δυναμεων, απο την οποια οι αναρχικοι θα μπορουσαν πραγματι να επωφεληθούν απο την υποχωρηση του (ετσι και αλλιως χρεωκοπημενου) κρατους και του αποδεκατισμου του μετά την εφαρμογη των μετρων λιτοτητας. Ποιος αλλος θα μπορουσε να αναλαβει ενα τετοιο εργο άλλωστε εκτος απο τους πολυχρονα εμπειρους στην δημιουργια αυτονομων δικτυων ελευθερα συνεργαζομένων ατομων, δηλαδη, τους αναρχικους;

άρθρο του Pepe Egger από το Z Net , μέσω του athens indymedia

Ο Pepe Egger είναι πολιτικος αναλυτης και δημοσιογραφος στο Λονδινο και εργαζεται με τα κοινωνικα κινήματα και τις χειραφετησιακες πολιτικες.

Z Net – The Spirit Of Resistance Lives

Αναδημοσίευση από Σχολιαστές Χωρίς Σύνορα